1. Vì sao nguồn điện quan trọng trong xe điện?
Trong xe đạp điện hay xe máy điện, nguồn điện là bộ phận cốt lõi giúp động cơ, IC, đèn, còi và các hệ thống khác vận hành.
-
Nếu pin yếu → xe chạy ì ạch, giật cục.
-
Nếu ắc quy hỏng → xe mất nguồn hoàn toàn.
-
Nếu sạc lỗi → pin nhanh chai, giảm tuổi thọ xe.
👉 Vì vậy, nắm vững kiến thức về ắc quy – pin lithium – bộ sạc chính là bước đầu tiên và quan trọng nhất khi học nghề sửa xe điện.
2. Phân biệt ắc quy chì và pin lithium
| Tiêu chí | Ắc quy chì (VRLA) | Pin lithium (Li-ion / LFP) |
|---|---|---|
| Cấu tạo | Bản cực chì + dung dịch axit | Cell lithium + mạch BMS |
| Trọng lượng | Nặng | Nhẹ hơn 40–60% |
| Chu kỳ sạc | 300–400 lần | 1000–3000 lần |
| Thời gian sạc | 6–8 giờ | 3–5 giờ |
| Tuổi thọ | 1–1.5 năm | 3–10 năm |
| Chi phí | Rẻ ban đầu | Cao hơn nhưng bền hơn |
| Bảo dưỡng | Cần kiểm tra thường xuyên | Ít bảo dưỡng |
📌 Thực tế:
-
Ắc quy chì thường thấy ở xe giá rẻ, xe học sinh.
-
Pin lithium – đặc biệt LFP: tuổi thọ gấp 5–6 lần, an toàn, dần thay thế ắc quy trong xe máy điện hiện đại.
3. Các loại pin phổ biến & cách nhận biết
a. Pin Li-ion (Lithium-ion)
-
Nhẹ, dung lượng cao, phổ biến trong xe điện phổ thông.
-
Nhược điểm: dễ chai và có nguy cơ cháy nổ nếu BMS kém hoặc sạc sai cách.
b. Pin LFP (Lithium Iron Phosphate)
-
Bền hơn, an toàn chống cháy nổ.
-
Tuổi thọ từ 7–10 năm nếu dùng chuẩn.
-
Được VinFast, Yadea, Before All… ưu tiên.
Trong khóa học sửa xe máy điện thực tế, học viên sẽ được hướng dẫn cách đo nội trở, phân biệt cell thật – giả và quy trình thay pin kèm lắp mạch BMS đúng kỹ thuật.
4. Cách kiểm tra và thay thế pin/ắc quy
a. Kiểm tra nhanh
-
Dùng đồng hồ đo áp từng cell/bình.
-
Quan sát hiện tượng phồng, rò nước, tụt áp khi tải.
-
Dùng máy đo nội trở → đánh giá chất lượng cell.
b. Thay ắc quy chì
-
Thay đồng bộ cả bộ (4–5 bình cùng loại).
-
Không trộn bình cũ – mới, hãng khác nhau.
-
Siết cos chắc, tránh tia lửa điện.
c. Thay pin lithium + đấu BMS
-
Kiểm tra cell trước khi hàn.
-
Đo và cân bằng điện áp trước khi kết nối.
-
Dùng mỏ hàn công suất lớn (≥ 60–80W).
5. Bộ sạc và các lỗi thường gặp
| Lỗi thường gặp | Nguyên nhân | Cách xử lý |
|---|---|---|
| Sạc không vào | Hỏng sạc, đứt dây, hỏng jack | Đo nguồn ra, thay jack |
| Sạc nhấp nháy | Cell yếu, lệch áp, BMS lỗi | Cân bằng cell, thay cell hỏng |
| Xe tắt khi sạc | IC hỏng, ổ cắm chập, pin lỗi | Kiểm tra dây, thay IC hoặc sạc chuẩn |
📌 Lưu ý: dùng sạc sai dòng dễ làm phồng pin, hỏng IC, thậm chí cháy nổ.
📌 Kết luận chương 2
-
Ắc quy chì: rẻ nhưng nhanh hỏng.
-
Pin lithium (LFP): xu hướng, bền, an toàn.
-
Bộ sạc: quyết định tuổi thọ pin, cần dùng đúng loại.
Đây là mảng kiến thức bắt buộc nếu muốn làm thợ giỏi. Thành thạo phần này, bạn đã nắm trong tay 80% nguyên nhân xe mất nguồn – bước nền tảng để học tiếp về động cơ và IC.
📎 Đọc tiếp: Chương 3 – Động cơ điện: Cách kiểm tra và sửa lỗi thực tế
